Filtr cząstek stałych (ang. diesel particulate filter, DPF lub gasoline particulate filter, GPF; fr. filtre à particules, FAP) – filtr montowany w układach wydechowych silników wysokoprężnych i benzynowych, oczyszczający gazy spalinowe z cząstek sadzy i popiołu. Stosowane od 1980 roku, a w silnikach samochodowych od 1996 roku. Ich wprowadzenie pozwoliło wyeliminować emisję czarnego dymu, charakterystycznego dla pojazdów z silnikami Diesla.

W celu eliminacji większej liczby cząstek stałych, jak również innych związków trujących, filtry cząstek stałych stosowane są w połączeniu z innymi układami zmniejszającymi ich liczbę, tj. katalizatorami oxicat, DeNOx lub ich kombinacją w postaci katalizatorów czterofunkcyjnych. Przykładem może być układ CRT będący połączeniem katalizatora oxicat i filtra cząstek stałych.

Duża liczba cząstek stałych powstałych przy spalaniu paliwa w silnikach Diesla powoduje, że silnik Diesla nie spełnia rygorystycznej normy emisji spalin EURO 4 bez zastosowania filtra cząstek stałych. Silniki Diesla bez filtra cząstek stałych osiągają jedynie normę EURO 3.

W niektórych krajach takich jak Polska kierowcy masowo usuwają filtry cząstek stałych z samochodów z silnikami Diesla aby zaoszczędzić pieniądze za ich serwis, ale samochody bez filtrów są szczególnie trujące dla ludzi i wydzielają spaliny wyjątkowo rakotwórcze i bardziej szkodliwe niż te z samochodów benzynowych. W Polsce usuwanie filtrów jest nielegalne oraz jest karane od lutego 2018r. W Niemczech za usunięcie filtra DPF kierowcy grozi kara 2000 euro. W Austrii grozi kara 3500 euro.